OHCEJOHKA Deanu čázádaga lobihis bivddus ja guolástusrihkkumušas áššáskuhtton guollebivdit čohkánedje gaskavahku iđđes Ohcejoga gielddastivrra sálii guldalit, go Lappi gearretrievtti duopmár celkkii duomu gáiddusoktavuođaiguin Roavvenjárggas.
Gearretduopmár Esko Hohti álggahii duomu ákkaiguin. Duollet dállet sáhtii vuohttit, mo áššáskuhtton olbmuin gesii modji. Nu geavai maŋimustá dalle, go duopmár dajai, ahte vástideaddjiin lea sápmelažžan vuođđolágas sihkkaraston vuoigatvuohta guolástit iežaset ruoktojogas.
Moadde jagi dassái ođđa guolástanláhka ja Deanu soahpamuš ráddjejedje báikki olbmuid guolástanvuoigatvuođaid. Njeallje guolásteaddji Veahčajogas ja okta Ohcejogas eai dan dohkkehan. Geasset 2017 sii rihkko guolástanlága dáhtul iežaset ruoktojogain Deanu čázádagas vai besse diggái.
Dikkis sii dorvvastedje vuođđoláhkii, man mielde sápmelaččain lea riekti iežaset kultuvrii, mas guolásteapmi lea mávssolaš oassi. Otne gaskavahku Lappi gearretriekti nannii, ahte sii eai leat dahkan rihkkosa, go leat guolástan boares njuolggadusaid ja ráddjehusaid mielde.
"Vuođđorivttiid ráddjema galgá ákkastallat dohkálaš mihttomeriiguin. Dán áššis ii boađe ovdan, ahte vuođđorivttiid ráddjemii livčče dohkálaš sivat." Ná čuožžu Lappi gearretrievtti mearrádusas.
Duomus gearretriekti guorrasa dasa, ahte sápmelaččaid árbevirolaš bivdu ii áite luossanáli Veahčajogas ja Ohcejogas, ja danin dan ii dárbbaš ráddjet nu mo ođđa njuolggadusaiguin leat dahkan.
Mokta lei badjin go duopmu celkojuvvui
Gatnjalat golggihedje go gearretduopmár Esko Hohti viimmat celkkii duomu, man mielde guolásteddjiid áššáskuhttimat hilgojuvvojit.
– Dál dat lea rievttis daddjon, ahte mis sápmelaččain leat rievttit iežamet kultuvrii. Duođai fiinna dovdu, illuda Heidi Eriksen, guhte lei áššáskuhtton Veahčajoga lobihis bivddus.
Nubbi Veahčajoga bivdi Kati Eriksen muitala sin jurddašan álggus, ahte gearretrievtti duomus ii leat miige mearkkašumiid.
– Muhto go dan áddešgođii, ahte mii vuoitit dás, de gal dat bovttii dovdduid, ahte dat ii lean dušši mearridit dahkat dán ja vuordit beannot jagi, dadjá Eriksen.
Vaikko vuoitu orru buorre, lei dat easka vuosttas lávki bálgá čuollamis sápmelaččaid guolástanvuoigatvuođaid ovdii. Dál guollebivdit báhcet vuordit, ahte alaguoddi doalvu ášši gitta alimus riektái vai das boađášii prejudikáhta dahjege ovdamearrádus.
– Dalle dat váikkuha oppa Sápmái, iige dušše min viđa olbmo bivdui, muhto buohkaide, dadjá Veahčajoga bivdi Anne Nuorgam.
Esko Aikio, guhte sáimmastalai Ohcejogas bivdobaji maŋŋá ja danin áššáskuhttui guolástanrihkkumušas, lea olles áigge muittuhan, ahte dát duopmu lea easka álgu dán diggeproseassas. Gal songe goittotge movttáskii, go gulai duomu.
– Na ferte gal dovddastit, ahte galhan dat lei suohtas dovdu, vaikko nuppe dáfus mun fihtten dan, ahte dat lei easka vuosttas lávki dan vuoittus, muitala Aikio.
Bivdit oidnet gal mearkkašumi maiddái gearretrievtti dási duomus, vaikko sii vurdetge vel alit duopmostuoluid nannet sápmelaččaid guolástanrivttiid.
Esko Aikio árvala, ahte duomus sáhttá leat váikkuhus dasa, mo eiseválddit dál dulkojit dálá njuolggadusaid báikkálaš olbmuid guovdu. Son vuordá váikkuhusaid maiddái Meahciráđđehusa boahtte gease lohpevuovdimii ja guolástanlága nuppástusa gieđahallamii riikkabeivviin.
Aikio maiddái sávvá, ahte eana- ja meahccedoalloministeriija álggášii dál smiehttat, galggašiigo Deanu oalgejogaid bivdonjuolggadusa rievdadit dakkárin, ahte dat sihkkarastá sámi vuođđovuoigatvuođaid ja olmmošvuoigatvuođaid.
Alaguoddi áigu doalvut ášši ovddosguvlui
Gearretrievtti duomu cealkima maŋŋá lea čieža beaivve áigi almmuhit, jos ii leat duđavaš dupmui, ja 30 beaivve áigi váidit. Alaguoddi Anita Haapakoski áigu ohcat nuppástusa duomuide, vai áššái oččošedje ovdamearrádusa.
– Gažaldagas lea hui mearkkašahtti ja earenoamáš mearrádus, dadjá Haapakoski.
Ovdamearrádusváidda njuolga alimus duopmostullui lea alaguoddi mielde vejolaš, jus vástideaddjit addet dasa lobi ja alimus duopmostuollu mieđiha váidinlobi. Eará dáhpáhusain alaguoddi ohcá nuppástusa dupmui Roavvenjárgga hoavvarievttis.
Ášši čoavdimis sáhttet gollat goittotge vel máŋga jagi, ovdal go ášši lea lohppii gieđahallojuvvon.
Geahča lasi dán áššis gaskavahku Yle Ođđasiin Yle Areenas.
Beaiváduvvon 7.3.2019 dii 8:43 alaguoddi Anita Haapakoski kommeanttaiguin.