Ovttastuvvan našuvnnaid eamiálbmogiid bissovaš foruma UNPFII ráhkkanančoahkkin lea álgán 10.2 Anáris Sámekulturguovddáš Sajosis. Bissovaš foruma čuovvovaš golmma jagi lahtut čoahkkimastet dál vuosttas geardde. Ulbmilin sis lea ráhkkanišgoahtit giđa bissovaš forumii, muhto maiddái oahpásmuvvat ON:a doaimmaide ja eará lahtuide.
Čoahkkin lágiduvvo Anáris, daningo bissovaš foruma dálá ságajođiheaddji Anne Nuorgam boahtá Suomas.
– Mii mannat čađa dan iežamet váldočoahkkima áššelisttá ja smiehttat, makkár dat sisdoallu galgá leat, ja oahpásmuvvat sierra ON:a orgánaid doibmii ja geahččat mo mii sáhttit daidda váikkuhit, muitala Nuorgam ráhkkanančoahkkima birra.
Eamiálbmogiid bissovaš forumis leat 16 lahtu. Sis 15 bohte báikki ala Anárii, oktages lea čoahkkimis mielde gáiddusin. Anne Nuorgam muitala, ahte baji 2020–2022 lahtuin 12 leat ođđa lahtut ja danin ráhkkanančoahkkima okta ulbmil leage, ahte lahtut oahpásmuvvet guđet guimmiidasaset.
Dat lea vuosttas geardi, go Suomas dahje Sámis ordnejuvvo dat čoahkkin. Čoahkkimis oahpásmuvvat maiddái Sámedikkiide ja eará sámeorganisašuvnnaide ja -servviide miehtá Sámi.
Suoma olgoministeriija lea bovden foruma lahtuid ráhkkanančoahkkimii Anárii. Čoahkkimis fitnaba maiddái Suoma olgoministtar Pekka Haavisto ja riekteministtar Anna-Maja Henriksson.
Čoahkkima oktavuođas ordnejuvvo maiddái skuvlejupmi, man fáddán lea soabadallan ja eamiálbmogiid rievttit.
Áššit ovddiduvvojit sihke ON vuogádahkii ja das ovddos guvlui
ON eamiálbmotáššiid bissovaš foruma čállingotti jođiheaddji Chandra Roy-Henriksen lea maiddái boahtán Anárii čoahkkimastit ja ráhkkanit dán giđa bissovaš forumii.
Roy-Henriksen muitala, ahte bissovaš forum lea ásahuvvon danin, go eamiálbmogat háliidedje máŋggaid jagiid ásahit Ovttastuvvan Našuvnnaide saji, gos sii sáhttet váikkuhit.
– Danin ON ásahii iežas miellahttoriikkaid doarjagiin eamiálbmotáššiid bissovaš foruma. Doppe 16 áššedovdi ovddidit eamiálbmogiid vuoigatvuođaid ON:ide iešguđet surggiid bokte, dego olmmošrievttit, dearvvasvuohta, skuvlejupmi ja kultuvra. Dát áššit ovddiduvvojit ON ekonomiija- ja sosiálaráđi bokte de ON vuogádahkii, muhto maiddai ON bokte ovddos guvlui.
Roy-Henriksen mielas okta UNPFII olahusain lea dat, ahte sii ordnejit bissovaš foruma stuorra čoahkkima, mii čohkke jahkásaččat eanet ah' eanet olbmuid.
– Dan lassin ahte olbmot besset ságastallat, sii identifiserejit makkár áššiin sii sáhttet bargat ovttasbarggu ja makkár hástalusaid ferte váldit vuhtii, dadjá Roy-Henriksen.
"Gáibádus čuolmmaid čoavdimii"
Gárjillaš Aleksey Tsykarev lea okta bissovaš foruma baji 2020–2022 lahtuin.
– Dat lea gudni leat bissovaš foruma lahttu ja váikkuhit máilmmiviidosaččat álgoálbmotpolitihkkii eandalii Ovttastuvvon Našuvnnain.
Maiddái Tsykarev deattuha bissovaš foruma mearkkašumi.
– Dat lea buot stuorámus čoahkkaneapmi, gos ságastallat eamiálbmogiid áššiin. Eamiálbmogiid ovddasteddjiin lea vejolašvuohta ságastallat friddja, ja dat lea buorre gieddi dialogii. Go ovtta sajis leat eamiálbmogiid, stáhtaid ja Ovttastuvvan Našuvnnaid orgánaid ovddasteaddjit, lea buorre vejolašvuohta čoahkkanit stuorat ja unnit joavkkuin ja ságastallat. Dialoga lea buorre vejolašvuohta čuolmmaid čoavdimii.
Bissovaš forum ordnejuvvo New Yorkas, Davvi-Amerihkás 13.–24.4.2020. Dán jagi bissovaš foruma temán lea ráffi, vuoiggalašvuohta ja nana institušuvnnat.