Sámi filbmamáilmmis leat unnán komediijat. Filmmat gieđahallet dávjá baicce duođalaš ja lossa fáttáid.
Olbmot váillahit filmmaide maid leaikkastallama ja dábálaš árgabeaivvi unna fearániid. Maid sámiid rikkis máinnastanvuogi sáhtášii čalmmustahttit komediijas, oaivvilda ohcejohkalaš Aslak Pieski.
– Mun eambo liikon diekkár leaikkastallamii, go Sámishan leat olu hearvás muitalusat ja dáhpáhusat. Daid aŋkke gille, livčče somá daid gullat ja muitalit, dadjá Pieski.
Inka Musta orru Anáris ja Helssegis. Su guoimmuhivčče maid losses áššiin dahkkon komediijat, muhto daid ii berre goittot ráhkadit bilkidanvugiin, oaivvilda Musta.
– Mu mielas hui dávjá álgoálbmotfilmmat leat dakkár morašlaččat. Livčče somá oaidnit maiddái komediijaid.
Henna Lehtola Anáris lea oaidnán Suoma bealde Sámis Njuoska bittut -ráiddu ja Youtubes Norgga bealde Juŋkká leaikkastallanfilmmažiid. Su mielas dain filmmain máhttet leaikkastallat. Son doaivuge Sámi guoimmuhanfilmmaid eanet.
– Ii leat gal sávaldat, munnje gal dohkke mii beare go beare boahtá.
Maiddái ohcejohkalaš Liisa Ahlakorpi háliidivčče oaidnit komediijaid sámiin ja su mielas sáhtášii gieđahallat buot fáttáid. Son lei boahtán Anárii Skábmagovaide geahččat filmmaid.
Tabuáššiin váttis leaikkastallat
Internašunála Sámi Filbmainstituhta jođiheaddji Anne Lajla Utsi Guovdageainnus muitala, ahte filbma lea oalle nuorra ealáhus ja dáiddasuorgi maiddái Sámis. Eanemus Sámis ráhkaduvvojit dokumentárafilmmat ja oanehis filmmat.
– Sámi servvodagas leat hui ollu dakkár duođalaš, lossa ja maiddái hástaleaddji fáttát, dego sisabahkkemat, industrialiseren, assimileren, dekoloniseren ja maiddái siskkáldasat min servvodagas dakkár váttis, vehá tabuáššit, nugo veagalváldimat ja dien guvlui.
Utsi mielas lea váttis leaikkastallat tabuáššiin nugo sevdnjes lossa áššiin, mat juohke servvodagas gávdnojit ja maiddái sámi servvodagas.
Miehtá Sámi álget dál sámefilmmaid buvttadeamit lassánit. Barggu vuolde lea maiddái muhtin drámakomediija ja luohtemusikála, máidnu Utsi.
– Dat leat logenár ođđa buvttadeami miehtá Sámi, Suoma bealde Sámi, Norgga bealde Sámi ja nu ain.
Filbmaalmmái Jorma Lehtola vuordá dál dakkár ealligova, mii oažžu olbmuid reaškkit
Skábmagovaid guhkesáigásaš dáiddalašjođiheaddji, filbmaalmmái Jorma Lehtola mielas komediija soaitá leat okta váddásamos filbmašlájain. Son árvalage, ahte danin sámekomediijat leat nu unnán.
Lehtola dadjá, ahte máŋggat suopmelaš filmmat leat duođaštan, ahte ii leat álki leat hávski.
- Hávski ferte leat monu lunddolaččat ja dát dáidu ii leat vealddetgeahttá buohkain. Komediija lea dego máidnasa rávdnji, man galgá diktit golgat lunddolaččat, oaivvilda Lehtola.
Máilmmis leamašan maŋimuš jagiid áigge váttis dilli dávddaid ja konflivttaid dáfus ja dát áššit leat ožžon filbmadahkkiid maid várrugassan, oaivvilda Lehtola. Dál son vuordá lossadis jagiid maŋŋá juoga erenomáš hávskkes filmma.
– Dás vuorddašit, ahte goas boahtá dakkár ealligovva, mii oažžu olbmuid reaškkit, oaivvilda Lehtola.
Lehtolas lea okta dáhpáhus iežas bearrašis, mii sáhtášii su mielas leat buorre fáddá vaikko komediijai dahje stuorra drámái.
– Go eadni vulggii eváhkkomátkái soađiáigge, de son lei gárvodan gáktái ja go son máhcai ruoktot, de sus lei rivgobivttas badjelis. Dát eatni vásáhus lea vuddjon su millii ja vaikko dat leigge smávva rievdadus, muhto dás lea stuorát symbolalaš mearkkašupmi obbalohkaid go ođđa árvvut njáhkke sápmelaččaide , oaivvilda Lehtola.
Dát vásáhus čájehii maid dan, mii dáhpáhuvvá, go olmmoš coggo nuppi kultuvrii. Suoma beale sámit vásihedje dán nuppi máilmmisoađiáigge, go gárte guođđit ruovttu, ja dát livčče Lehtola mielas stuorra fáddá maid komediijai dahje drámái.
- Komediija ja drámá johtiba giehtalagaid, juos geahčči oačču čaibmat, de dan oačču maid čierrut, oaivvilda Lehtola Charles Chaplin sániiguin.