Sámeduodji lea árbevirolaččat juohkásan oalle sakka nissoniid ja almmáiolbmuid dujiide. Maŋimuš áiggiid leat goit bargagoahtán dan ovdii, ahte maiddái sohkabeallevehádahkii gullevaččat gávnnašedje alcceset heivvolaš gávtti.
Loga maid: Nissonolbmo gávtti coggan leamaš álo váivi Ánne Risten Sarai
Duojár Anna-Stina Svakko lea bargan arvedávgesápmelaččaid gávttiid ovdii olu ja son vásiha, ahte olbmot leat šaddan eanet duostilat ovdanbuktit iežaset identitehta dán guovtti jagi áigge.
– Go mus leat arvedávgegáktekurssat, de mun láven dadjat, ahte ferte ságastit olu, lohká Svakko.
”Juohke olbmos leat iežas rámmat”
Ođđa gávtti plánedettiin Anna-Stina Svakko muittuha, ahte lea hui dehálaš jearrat gávttiid birra sogas ja bearrašis. Gullevašvuođa ferte eandaliige čatnat bearrašii ja sohkii iige beare arvedávgemáilbmái.
– Dat lea hui persovnnalaš bargu. Juohke olbmos leat eará rámmat, su iežas rámmat, dadjá Svakko.
Olbmos dávjá lea jo alddis buorre diehtu das, makkár gávtti son sávvá. Svakko muitala, ahte čeabet lea hui dehálaš elemeanta go gávnnahit, man maskuliidna dahje feminiidna gávttis šaddá. Hearvvaiguin ja ivnniiguin sáhttá maid heivehallat.
”Gávtti sáhttá ovtta láhkai lohkat dego girjji”
Björn Underdal gearggai diibmá iežas vuosttaš gávttiin. Gávttis oidno gullevašvuohta Čohkkirassii, muhto maiddái su gullevašvuohta LGBT-servošii. Sutnje lei dehálaš čájehit maiddái su iežas persovnnalaš identitehta olmmožin.
– Gávttihan sáhttá ovtta láhkai lohkat dego girjji, muitala Underdal.
Underval lea lasihan arvedávgebátti gávtti čeabehii. Dainna son muitala gullevašvuođa LGBT-servošii.
– Mun háliidin čájehit olbmuide gii mun lean. Ja háliidin čájehit eará LGBT-olbmuide, ahte mun lean oadjebas olmmoš, muitala Underdal.
Ii šatta oktageardánis arvedávgegákti
Olbmot dávjá ballet sámegávtti árbevieru billisteamis. Anna-Stina Svakko goit muittuha, ahte ulbmilin ii leat ráhkadit oktageardánis arvedávgegávtti, muhto heivehit árbevirolaš elemeanttaid nu, ahte olbmos lea oadjebas dovdu iežas gávttiin.
– Olbmuid mielde šaddet iešguđetlágan gávttit, go mis lea nu hearvás gáktemáilbmi.
Underdal mielas sámeduojis lea ollu sadji arvedávgesámiide. Su mielas árbevirolašvuohta ja bonjuvuohta sáhttet oidnot bálddalagaid. Bonjuvuođa sáhttá čájehit nu ahte ii láhpe árbevirolašvuođa.
– Lea hui ollu sadji leat kreatiiva. Don sáhtát leat árbevirolaš, muhto maiddái buktit mielde ođđa elemeanttaid, dadjá Björn Underdal.
Svakko mielas olbmot lávejit ieža diehtit bures, maid sii háliidit iežaset gáktái, muhto duojárat sáhtášedje leat duogábealde addimin veahki ja movttiidahttimen: ”Juo dat manná bures, don duosttat dan bargat, muhto soaitá diet ii lean nu buorre”, láidesta Svakko.
Kommunikašuvdna lea dehálaš maiddái danin, ahte duojár ieš duostá rávvet.
– ”Gula dat ii leat nu buorre, diet ii šatta čáppa ollenge. Sáhttitgo jurddašit vehá eará láhkai?” Diet lea mu bargu duojárin, Svakko muitala.
Underdala bearrašis ii leat leamaš máŋgga buolvadahkii gákti. Dat lea sutnje dehálaš gákti maiddái dan dihtii.
– Mun in álggus diehtán makkár mu gákti galggašii leat, muhto de háleštin Anna-Stinain olu ja son ávžžuhii ráhkadit eanet árbevirolaš gávtti go lei mu vuosttaš gákti, muhto lasihit dokko unna ”queer twist”.