Skip to main content

Jompá-Niillas Ándde goaivvui golli Suohpášávžžis

almmuhuvvon . beaividuvvon
tuntureita Inarin kunnan länsiosassa
Jagis 1926 Márástaga birrasa ádjagiin eai goivon vel golli. tuntureita Inarin kunnan länsiosassa Govva: Musealágádus / Erkki Mikkola, 1926 Lemmenjoki,Maarestatunturit

Vuorkáságain oahpásmuvvat ovtta albmáin guhte lea ohcan golli gieđaiguin goaivvu Leammi álbmotmeahcis Suohpášávžžis.

Dát almmái lea Jompá-Niillas Ánde, Antti Jomppanen. Son riegádii 6.1.1921 ja jámii 21.2.1999. (Gáldu: Esko Jomppanen - Jomppasen porosuku ja sen yhteydet muihin porosukuihin Suomessa ja Norjassa)

Vuosttas bihtá lea báddejuvvon suoidnemánus 1981 Leammi Njurgoluovttas. Dalle lei galbma geassi ja mátkálaččat Leammisge fitne dan gease uhcán.

Nuppi bihtás geassit 1988 Sámi radio reporter Jávrri-Juhán Niillas, Niilo Aikio manná Jompá-Niillas Ándde lusa Suohpašávžái.

Ájagáttis lea sáhka dárkilabbot goaivumis ja dain luondduattáldagain maid eatnamis sáhttá gávdnat.

Álggus vuos máhccat geassái 1981, doaimmaheaddjin Leammis lea Hilbos-Jovnna, Jouni Ilmari Jomppanen.

Download

  • Biibbala heiveheapmi davvisámegiela dálá čállinvuohkái álggii 1990-logus

    Biibbaljorgaleaddjit barggus.

    Ođđa girkojagi álggedettiin adveantasotnabeaivve 2018 rájes lea gullogoahtan girkuin čállagat ođđa biibbaljorgalusasas. Suoma girku alimus čoahkkin dohkkehii ođđasamos jorgalusa 9.11.2018. Olles biibbal lea dálá čállinvuohkái dál čállojuvvon. Ođđa čála boahtá badjel čuohte jagi dassá, jagis 1895 almmuhuvvon sámegielat čállaga sadjái.

  • Luobbal-Sámmola rávvagat reagaid, gerresiid ja fatnasiid ráhkadeapmái

    Muora ii galgga sojahit eambbo go gierdá

    Ealli arkiiva fállá dál ámmátolbmuid ságastallama ávnnastamis ja duddjomis. Sámemusea ja Yle Sámi háldui gártan kaseahta olggožis lohká dušše ahte boares duodjevugiid vurkenjearahallamat. Dás Luobbal-Sámmol, Sammeli Aikio Ohcejoga Mierašluobbalis muitala ávdnasiid háhkamis sihke fatnasa, reaga ja gerresa duddjomis.

  • Inkermárjá Hetta lea čohkken boares govaid dulvaduvvon eatnamiin ja daid olbmuin

    Dulvaduvvon guovlluid govat

    Inkermárjá Hetta čohkkii jagis 1995 govvačájáhusa. Das ledje muittut Kurujávrri, Badje-Luiro ja Mudenia guovllus. Eanaš govat leat áiggis ovdal dulvadeami. Boarrasamos govva lea Korvasis jagis 1912. Dán ságastallamis UK-luonddumeahci oahpistanguovddážis Vuohčus son muittaša dáhpáhusaid mat laktasit govaide. Inkermárjá Hetta, is. Magga lea bajásšaddan Kurujávrris.

  • Sire-Elle čáppa muittut mánnávuođa Veahčakis

    Stohkosat, skuvlavázzin ja rihppaskuvla

    Sire-Elle, dahje Mákka-Jovsset Elle, Elli Jakola, iežas sogas Lukkari muittaša ealllima Deanuleagi Veahčakis. Čáppa muittut sutnje leat báhcán girkostallamiin ja rihppaskuvllas. Dalle go Elle váccii rihppaskuvlla Ohcejogas de nuorat besse rihpaide giđđadálvve, Márjjabeaivve ipmilbálvalusas. Elle muittášemiid gullat dán diibmobeallásaš máinnasbottus.

Related articles

Varrasamos sisdoallu - Ealli arkiiva

  • Biibbala heiveheapmi davvisámegiela dálá čállinvuohkái álggii 1990-logus

    Biibbaljorgaleaddjit barggus.

    Ođđa girkojagi álggedettiin adveantasotnabeaivve 2018 rájes lea gullogoahtan girkuin čállagat ođđa biibbaljorgalusasas. Suoma girku alimus čoahkkin dohkkehii ođđasamos jorgalusa 9.11.2018. Olles biibbal lea dálá čállinvuohkái dál čállojuvvon. Ođđa čála boahtá badjel čuohte jagi dassá, jagis 1895 almmuhuvvon sámegielat čállaga sadjái.

  • Inkermárjá Hetta lea čohkken boares govaid dulvaduvvon eatnamiin ja daid olbmuin

    Dulvaduvvon guovlluid govat

    Inkermárjá Hetta čohkkii jagis 1995 govvačájáhusa. Das ledje muittut Kurujávrri, Badje-Luiro ja Mudenia guovllus. Eanaš govat leat áiggis ovdal dulvadeami. Boarrasamos govva lea Korvasis jagis 1912. Dán ságastallamis UK-luonddumeahci oahpistanguovddážis Vuohčus son muittaša dáhpáhusaid mat laktasit govaide. Inkermárjá Hetta, is. Magga lea bajásšaddan Kurujávrris.

  • Luobbal-Sámmola rávvagat reagaid, gerresiid ja fatnasiid ráhkadeapmái

    Muora ii galgga sojahit eambbo go gierdá

    Ealli arkiiva fállá dál ámmátolbmuid ságastallama ávnnastamis ja duddjomis. Sámemusea ja Yle Sámi háldui gártan kaseahta olggožis lohká dušše ahte boares duodjevugiid vurkenjearahallamat. Dás Luobbal-Sámmol, Sammeli Aikio Ohcejoga Mierašluobbalis muitala ávdnasiid háhkamis sihke fatnasa, reaga ja gerresa duddjomis.

  • Sire-Elle čáppa muittut mánnávuođa Veahčakis

    Stohkosat, skuvlavázzin ja rihppaskuvla

    Sire-Elle, dahje Mákka-Jovsset Elle, Elli Jakola, iežas sogas Lukkari muittaša ealllima Deanuleagi Veahčakis. Čáppa muittut sutnje leat báhcán girkostallamiin ja rihppaskuvllas. Dalle go Elle váccii rihppaskuvlla Ohcejogas de nuorat besse rihpaide giđđadálvve, Márjjabeaivve ipmilbálvalusas. Elle muittášemiid gullat dán diibmobeallásaš máinnasbottus.

  • Čálkko-Ovllá Inggá muittut Anár Basejávrris ja Lismmás

    Son liikui liđiide ja duddjomii.

    Čálkko-Ovllá Ingá, Inga Eira lea eret Basejávrris lahka Áŋŋela Anár gielddas. Son lea guhká orron Lismmás, gieldda máttaoarjeravddas. Guktii son lea báhcán leaskan, ollugat dovdet su maiddái Leaska-Ingá namain. Báddedettiin geassit 1995 Ingá ásai Lismmás ovttas bártniinnis ja lei dalle 77-jahkásaš. Son lea riegádan jagis 1918.

  • Spánskadávda dagahii gillámuša ja mearihis morraša - oppa bearrašat jápme, vánhemat masse mánáid dahje mánát báhce oarbbisin

    Muitalusat das makkár lei spánskadávda jagiin 1918-1920.

    Jagi 1919 ja eandalii álgojagis 1920 Sámi dáluin njámastii golgodávda. Anár gieldda olmmošlogus masá juohke logát gahčai spánskadávdan gohčoduvvon máilmmiviidolaš pandemiiija geažil. Guovdageainnus fas čájehit girkogirjjit ahte oanehis áiggis, moatte vahkus jápme 25 olbmo spánskadávdii. Dán influenssa geažil jápmán olbmuid lohku Guovdageainnus lea bealli oppa jagis jápmán olbmuid logus.

  • Eallin oahpahii Peđar-Ánne birget vaikko makkár diliin

    Peđar-Ánne muittaša.

    Peđar-Ánne, Anna Niittyvuopio, ovddeš Guttorm, iežas sogas Varsi lei Sámi radio Geasseguossi-sáddagis 4.7.1995. Anna Pedarsdatter Varsi riegádii Sirpmás Deanu gielddas jagi 1931. Su eallinbálggis doalvvui Deanu bajás vuos Báđošii gosa son náitalii, bázii leaskan ja náitalii ođđasit ja bázii nuppádassii leaskan. Vel rávesolmmošin son jođii ain bajás ja náitalii Anárjoga Gáregasnjárgii.

  • Orbosat johte oarjjil nuorttas ja ásaiduvve Soađegili davviguovlluide

    Paulus ja Anni Magga muitaleaba.

    Orbosat johte Eanodagas nuorttas Soađegillái 1800-logus. Sin sohka orostalai Soabbat guovllus, ee. Luirojoga siste. Makkár dilis Orbosat johttájedje ja mna surgadis dáhpáhus lei dat go partisánat bolde viesuid ja godde olbmuid Badje-Luiros čakčagease 1943? Muitaleaddjiin Orbos-Bávlosa Bávlos, Paulus Magga lea riegádan 1906. Su eamit Gáppe-Bier Ánne, Anni Magga riegádii 1915.

  • Ella Tanhua muittaša skuvlavázzimiid ja eváhkoáiggi

    Uhca-Ellá, Ella Tanhua muittut mánnávuođas.

    Uhca-Ellá dahje Jalvvi-Ellá, Ella Tanhua, iežas sogas Johansen lea bajásšaddan Vuolle-Jalvvis ja vázzán johtti skuvlla Njuorggámis. Álbmotskuvlla son váccii Ohcejotnjálmmis ja Njuorggámis. Ohcejtnjálmi ii lean sutnje mielamiel skuvlabáiki ja doppe son gárgidii ovttas skihpáriiguin Njuorggámii. Rihppaskuvllamuittuin Ohcejogas boahtá maid ovdan dalá nuoraid hilbes luondu.

  • Nuoraidsearvvit sámevuoiŋŋa bajideaddjin 1900-logu álggu rájes

    Sámenuoraidservviid historjá

    Juo vuosttas sámiidsearvvis, Fatmomakke sámesearvvis lei nuoraidossodat jagis 1904. Fatmomakke lea Vualtjere suohkanis Västerbottenis máttasámeguovllus. Historjjádieđuid mielde vuosttas sámenuoraidsearvi vuođđuduvvui easkka jagi 1940 Mihtes (Mittådalen). Mihte lea máttasámeguovllus Härjedalenis Jeamtlándda leanas.

  • Ole Samuel Rasmus lei okta váldogáldu cukcasiid ja máidnasiid čohkkemis

    Ovllá-Sámmol muitalan árbediehtu vuorkkáin

    Dál mannat áiggis badjel 50 jagi maŋosguvlui. Oainnat máidnasa man dál gullat lea Helvi Nuorgam bádden suoidnemánus 1967. Dalle álggii Suoma akademiija, Helsset universitehta ja Turku universitehta árbediehtoprošeakta Dálvadasas Deanuleagis. Ovllá-Sámmol, Ole Samuel Rasmus lei okta nu daddjon Dálvadas-prošeavtta muitaleaddjiin.

  • Jompá-Niillas Ándde goaivvui golli Suohpášávžžis

    Antti Niilaspoika Jomppanen lei gollealmmái.

    Vuorkáságain oahpásmuvvat ovtta albmáin guhte lea ohcan golli gieđaiguin goaivvu Leammi álbmotmeahcis Suohpášávžžis. Dát almmái lea Jompá-Niillas Ánde, Antti Jomppanen. Son riegádii 6.1.1921 ja jámii 21.2.1999. (Gáldu: Esko Jomppanen - Jomppasen porosuku ja sen yhteydet muihin porosukuihin Suomessa ja Norjassa) Vuosttas bihtá lea báddejuvvon suoidnemánus 1981 Leammi Njurgoluovttas.

  • Hilddá-Márjá muittaša skuvlavázzima ja dálu bargguide oahppama

    Mari Kitti, is. Valle muittaša, 1986

    Hilddá-Márjá, Mari Kitti, muitala mánnávuođasttis Áŋŋelis. Iežas sogas son lea Valle, Vulle-Mihko Márjjá. Son muittaša iežas skuvlavázzima ja dálostallama nuorravuođa rájes. Duodjeoahpuin son muitala mo oahpai beaskka goarrut eatnis málle ja rávvagiid mielde.

  • Bikko-Jusse dovddai eatnama ja vuođđobávtti

    Johan Högman čilge Sámi eatnanvouđu historjjá, 1998

    Johan Fredrik Högman elii 92-jahkásažžan, jagis 1925 jahkái 2018. Son riegádii Ohcejogas čakčamánu 21. beaivve 1925 ja jámii suoidnemánu 5. beaivve 2018. Ealli arkiiva golmmaoasát sáttaráiddu maŋimuš oasis beassat gullat mo Bikko-Jusse čilge Sámi eatnanvuođu historjjá ja geologalaš vuođđoáššiid.